Als de zon schijnt ontstaat achter de windturbine een schaduw. Als de wieken draaien, beweegt die schaduw. Die bewegende schaduw heet slagschaduw. Of bij een woning slagschaduw optreedt is afhankelijk van vele factoren, zoals:
* het seizoen (lente, zomer, herfst of winter)
* moment van de dag (’s morgens vroeg en ‘s avonds laat staat de zon lager en zijn ­­­schaduwen langer)
* ligging ten opzichte van de windturbine (noord, zuid, etc)
* de windrichting; als de turbinebladen haaks op een woning staan is weinig/geen slagschaduw te verwachten, maar als ze parallel aan de woning staan is wel slagschaduw te verwachten)
* en natuurlijk of de zon schijnt
Slagschaduw treedt bovendien niet de gehele dag op. De zon beschrijft dagelijks een baan aan de hemel,  en de schaduw beweegt mee tijdens het beschrijven van deze baan.

Slagschaduw mag niet onbeperkt over gevels van ‘gevoelige objecten’ bewegen. Onder gevoelige objecten worden verstaan: woningen, onderwijsgebouwen, ziekenhuizen, verpleeghuizen, verzorgingstehuizen, psychiatrische inrichtingen, kinderdagverblijven, woonwagenstandplaatsen en ligplaatsen voor woonschepen. Bedrijven zijn geen gevoelig object.

In het zogeheten Activiteitenbesluit wordt als norm gesteld dat een maximale slagschaduwduur van 20 minuten per dag gedurende gemiddeld 17 dagen per jaar acceptabel is.
Uit de ‘Regeling Algemene regels voor inrichtingen milieubeheer’ (Rarim) volgt dat windturbines een automatische stilstand voorziening dienen te bezitten indien slagschaduw optreedt ter plaatse van gevoelige objecten (veelal woningen), voor zover de afstand tussen de woningen of andere gevoelige bestemmingen minder dan 12 maal de rotordiameter bedraagt en gemiddeld meer dan 17 dagen per jaar gedurende meer dan 20 minuten per dag slagschaduw kan optreden.

Contouren
Per windturbine kan de kans op slagschaduw worden vastgelegd in een zogeheten slagschaduwcontour. Of, hoeveel en in welk seizoen slagschaduw optreedt is afhankelijk van de ligging van een woning ten opzichte van een windturbine.
Onderstaand leggen we eerst in algemeenheid uit op welke plekken rondom een windturbine slagschaduw kan optreden. Dit doen we aan de hand van een  contourenkaart. De kaart voor één windturbine (per seizoen) geeft inzicht in de kans op slagschaduw. En  schematisch het invloedgebied van de slagschaduw van één windturbine. 

De gekleurde lijnen markeren de zones waarbinnen een bepaald gemiddelde jaarlijkse slagschaduw te verwachten is.
* Buiten de groene lijnen wordt geen slagschaduw verwacht.  
* Tussen de rode en groene lijn is maximaal 6 uur slagschaduw per jaar te verwachten
* Binnen de rode lijn kan meer dan 6 uur per jaar slagschaduw  optreden indien er geen slagschaduw beperking wordt toegepast.

Stilstandvoorziening
Wanneer een  woning binnen de contour ‘meer dan zes uur slagschaduw per jaar’ ligt, moet voor deze  woning een stilstandvoorziening komen. Deze stilstandvoorziening zorgt er voor dat zodra de jaargrens van zes uren is overschreden, de windturbine stilgezet wordt wanneer de zon schijnt, waardoor er op dat moment geen slagschaduw optreedt.

In welk seizoen treedt slagschaduw op?
Slagschaduw ontstaat het vaakst in de lente en de herfst. De zon staat dan lager en schaduwen zijn langer. In zomer en winter is de schaduw minder merkbaar: ’s winters omdat de zon dan minder vaak schijnt en ’s zomers omdat de zon dan hoger staat en schaduwen korter zijn.

Per seizoen is de kans op slagschaduw anders.
* in het zuidoosten en zuidwesten is de slagschaduw meest merkbaar gedurende de zomermaanden. Dit komt door de meer noordelijke stand van de zon tijdens zonsopgang en zonsondergang in de zomer. Een woning krijgt dan dus alleen in de zomer slagschaduw.
* woningen aan de noordoost- en noordwest-kant kunnen alleen in de winterperiode slagschaduw verwachten omdat de zon dan lager en meer aan de zuidelijke hemel staat.
* Ten zuiden van de windturbine zijn in de directe omgeving van de windturbine  gebieden die nooit slagschaduw ondervinden.

Ochtend, avond of middag schaduw?

Dit kaartje toont (ten opzicht van de windturbine (middenonder) de kans op ochtend-/avondschaduwper seizoen.
Ten noordoosten van de turbine is bijvoorbeeld alleen in de winter en herfst slagschaduw te verwachten.                                                                                    

Aan de ligging van de woning ten opzichte van de windturbine is ook iets af te lezen over de periode van de dag waarin slagschaduw zou kunnen optreden.
* Bij grotere afstanden tot de windturbine is in de ochtend en avond kans op slagschaduw, omdat dan de zon lager aan de hemel staat. Op de contourenkaart is dat zichtbaar door de  ‘punten’ van de slagschaduw contouren aan de zuidwest en zuidoost kant en de noordoost en noordwest kant van de windturbine.
* Bij een woning direct ten noorden van de windturbine zal alleen tijdens de middagperioden slagschaduw kunnen optreden. Deze slagschaduw beweegt over het algemeen langzamer over het veld heen waardoor de slagschaduwduren per dag groot zijn. Tijdens de zomerperioden staat de zon tijdens de middag zeer hoog aan de hemel waardoor de schaduw niet ver reikt vanaf de windturbine.

Bovenstaand is zichtbaar gemaakt wanneer slagschaduw verwacht kan worden bij twee panden:
* ten zuidwesten van een windturbine
* ten zuidoosten van een windturbune

Hierboven hebben we uitgelegd waar in de omgeving van één windturbine slagschaduw verwacht kan worden. De is aangegeven met contouren die een vlindervorm hebben. Het windpark DMO bestaat uit meerdere windturbines. De slagshaduwcontouren van naast elkaar geplaatste windturbines overlappen elkaar. De slagschaduwcontouren van het windpark hebben dan ook een iets andere vorm.  

Bekijk hier de Slagschaduwkaart van het gehele windpark (met de grenzen van zes uren slagschduw).
De contouren hebben nu een andere vorm doordat er meerdere windturbines zijn en de slagschaduwcontouren van die turbines elkaar overlappen. Hierdoor heeft de totale contour niet de zogenaamde vlindervorm.

Wanneer een woning binnen de 6 uur-slagschaduwcontour ligt moeten de turbines die deze slagschaduw veroorzaken (bij het bereiken van de zes-uren grens) op bepaalde momenten stil gaan staan. Een computersysteem houdt alle data in de gaten en zorgt automatisch voor eventuele stilstand. Een sensor op de windturbine  meet hiervoor de lichtinval.
De turbine staat dan in de zogeheten ‘idle mode’. Er is dan sprake van een zeer langzame beweging om slijtage aan lagers -bij een volledige stilstand- te voorkomen.

Mensen die menen dat de stilstandsvoorziening nog niet juist is ingeregeld kunnen dit per email melden op info@drentsemondenoostermoer.nl onder vermelding van naam, adres en telefoonnummer.
NOOT: na de inbedrijfstelling van een windturbine moet onder meer de stilstandvoorziening exact worden ingeregeld. Per turbine en per woning vereist dat veel afstemming. Dat inregelen kan enkele maanden duren.

(Illustraties: Pondera Consult, )